Thủ Thiêm xưa là khu vực phường Thủ Thiêm, quận 2 hiện nay. Địa hình vùng này trũng nên giao thông đường bộ không thuận lợi mà chỉ phát triển giao thông đường thủy. Vì thế từ lâu đã có câu hát:
Bắp non mà nướng nửa lò
Đố ai ve được con đò Thủ Thiêm
Địa hình trũng cũng là môi trường thuận lợi cho bàng, năn, lác … phát triển. Bàng là nguyên liệu quan trọng cho nghề đươn đệm, đặc biệt là đươn đệm buồn dùng cho ghe trên sông. Ở khu vực quận 1 nay, vào thời chúa Nguyễn có một xóm Đệm Buồm, vì thế mà có câu hát:
Ngõ lên trên chợ Thủ Thiêm
Thấy em đươn đệm giắt ghim trên đầu
Nhưng tại sao có tên Thủ Thiêm? Ở Nam Bộ có nhiều địa danh được cấu tạo theo công thức: thủ + tên người, như Thủ Thừa là ông thủ ngự tên Mai Tự Thừa (Long An), Thủ Đức là ông thủ ngự tên Đức. Thủ Thiêm là ông quan tên Thiêm làm chức thủ ngự.
Theo Đại Nam Quốc Âm Tự Vị của Huỳnh Tịnh Của thì trại thủ là trại của làng lập ra để giữ trên bộ, còn phần thủ thì canh giữ đường sông. Vậy đây chính là phần thủ canh giữ đường sông Bến Nghé.
Trích Hỏi đáp về Sài Gòn – TPHCM – Tập 1